Self-love

 05 november 2016

Waarom de grootste vijand voor uw geluk waarschijnlijk in uw eigen hoofd zit.

Hoe je eigen ‘innerlijke criticus’ je naar beneden haalt (en hoe je hem het zwijgen oplegt), want veel mensen laten zich meedogenloos inpakken door wat ‘dé samenleving’ van hen verwacht, niet zelden ten koste van eigen leven en geluk. De remedie? Je eigen imperfecties wat meer leren aanvaarden en vooral: jezelf wat liever zien. Maar hoe pakken we dat aan?

Hanne Vlogaert – De Morgen 4 november 2016

“Loser, dikzak, schaap!”

“Dat de maatschappij ons hoge idealen oplegt, is één ding”, zegt Dr. David Dewulf, mindfulness-coach en auteur van het boek De weg van zelfcompassie. “Echt gevaarlijk wordt het pas als we die utopische verwachtingen ook nog eens gaan interneren – en dat doen we: we gaan van onszelf verlangen en verwachten dat we aan het perfecte plaatje voldoen. Wanneer we er vervolgens niet in slagen om daar ook effectief aan te beantwoorden, speelt er een kritische stem in ons binnenste op die ons er flink van langs geeft: we beschimpen onszelf, gaan onszelf afstraffen voor elke tekortkoming, gaan onszelf als een mislukkeling beschouwen of – erger nog – gaan ons schamen voor wie we zijn.”

Het is precies die innerlijke, zelfkritische stem die ervoor zorgt dat mensen de last van al te hoge idealen uiteindelijk niet meer kunnen dragen. Wie al te veel aan de stem toegeeft, lijkt dan ook onvermijdelijk af te stevenen op burn-out of mental breakdown: “In eerste instantie zijn mensen geneigd om hun interne criticus het zwijgen op te leggen door alsnog te proberen zo goed mogelijk aan diens hoge verwachtingen te voldoen: we gaan zo perfect, succesvol, knap, slank en sociaal conformerend mogelijk proberen te zijn. We doen dat uit angst om niet door onze omgeving aanvaard te worden: mensen zijn als de dood voor de afwijzing van anderen. We zijn en blijven immers sociale dieren die de omkadering van een sociaal vangnet nodig hebben.”

‘Wie zichzelf te veel wil aanpassen aan dé norm, zal uitgroeien tot een grijze muis die elk gevoel van eigenheid, uniciteit of autonomie verloren heeft’

Wie dat doet, komt echter terecht in een moordend ritme van perfectionisme en prestatiedrang dat op lange termijn niet vol te houden valt. “Vroeg of laat zullen we allemaal moeten toegeven dat wat de maatschappij – en ook wijzelf – van ons verlangen gewoon niet haalbaar én niet wenselijk is”, zegt Dewulf. “Wie te veel inzet op sociaal conformisme en aanvaard worden, zal het zichzelf niet alleen heel erg moeilijk maken, maar zal daarbij uiteindelijk ook zichzelf verliezen. We worden grijze muizen, die alle gevoel van eigenheid en uniciteit verliezen. Dat in combinatie met de uitputtingsslag waar we onszelf instorten om toch maar te voldoen aan de norm, blijkt vaak catastrofaal.”

Minder streng mag ook

‘Alleen wie niet bang is om fouten te maken en zich niet schaamt voor eventuele tekortkomingen, zal open en écht met anderen kunnen omgaan’

Wie het zichzelf wat makkelijker wil maken in dit leven, doet er dan ook goed aan zijn eigen kritische stem op een of andere manier het zwijgen op te leggen. Dit door hem gewoonweg om te vormen in een stem die wat zachter en vriendelijker is voor onszelf. “Mensen die mild kunnen zijn voor zichzelf, zich hun eigen fouten kunnen vergeven en die kunnen aanvaarden dat ze niet perfect zijn, staan niet alleen in een veel betere relatie tot zichzelf, maar kunnen ook een veel hechtere band met anderen opbouwen”, zegt Dewulf. “Pas wanneer je niet bang bent om fouten te maken, of je niet schaamt voor eventuele tekortkomingen, kan je je ook open en spontaan opstellen, en dat zorgt voor een beter en échter contact met iedereen.”

Mensen die mild kunnen zijn voor zichzelf, durven bovendien ook beter luisteren naar wat ze zelf willen, zelfs al komt dat misschien niet overeen met wat de maatschappij van hen verlangt. “Wie kan aanvaarden dat hij afwijkt van dé norm, en dat eventueel zelfs kan zien als een sterkte in plaats van een gebrek, zal zich meer durven verdiepen in wie hij écht is, en zal daar ook naar durven leven. Zulke mensen ontwikkelen zich meestal tot unieke individuen met een sterk gevoel van eigenheid en een bezield leven.”

Makkelijker gezegd dan gedaan?

Loslaten van wat de maatschappij van jou verlangt, is natuurlijk wel makkelijker gezegd dan gedaan. Wat als die innerlijke kritische stem toch hardnekkiger blijkt dan verwacht? “De eerste stap naar verandering is beseffen dat de manier waarop je bezig bent, niet houdbaar is. Dat perfectie niet haalbaar is, en de weg ernaartoe slechts een langgerekte uitputtingsslag die uiteindelijk toch zal uitmonden in verlies”, merkt Dewulf op. Een tweede belangrijk punt om de kritische stem dan effectief te kunnen ombuigen in een stem die milder en vriendelijker is voor jezelf, is beseffen dat alle mensen feilbaar zijn. “Beseffen dat iedereen fouten maakt, dat het leven beslist geen feest is, en dat iedereen zich al eens slecht voelt, helpt enorm om jezelf ruimte te geven voor fouten en imperfecties.”

Concreet kan Dewulf mensen die het lastig hebben om vriendelijk te zijn voor zichzelf aanraden om zich af en toe vanuit het perspectief van een ‘liefdevolle naaste’ te bekijken: dat van een goede vriend, of van een geruststellende ouder. “Spreek jezelf letterlijk toe zoals een goede vriend dat zou doen, of zoals een moeder tegen haar kind dat duidelijk pijn of verdriet heeft. Dat is je compassiestem en die kan je ondersteunen in moeilijke tijden. Hij vormt een goed tegenwicht voor je innerlijke criticus.”

8 tips om jezelf wat liever te zien 

1. Leer jezelf kennen 

Neem de tijd om stil te staan bij wie jij bent en wat jij wil in het leven. Wat zijn belangrijke waarden voor jou? Wat zijn je belangrijkste kwaliteiten of eigenschappen en waar haal jij energie uit? Wijken deze dingen af van de maatschappelijke norm, wees daar dan niet angstig, bevreesd of beschaamd over, maar bekijk het als een kracht: iets dat jou tot een uniek en authentiek individu maakt. Leven volgens je eigen waarden en krachten, zal zorgen voor een meer bezield en waarachtig leven.

2. Zie imperfecties niet als fouten, maar als bron van schoonheid

Niet perfect zijn is geen zwakte, maar net een kracht. Afwijken van de massa is wat je als persoon mooi en bijzonder maakt. Die afwijkingen accepteren vraagt moed, maar wie het doet, zal daar stevig voor beloond worden. “Mensen die erin slagen het beeld van wie ze zouden moeten zijn, los te laten, leiden een veel gelukkiger leven”, legt Brené Brown, onderzoekshoogleraar maatschappelijk werk en auteur van verschillende boeken rond kwetsbaarheid en imperfectie uit in een van haar befaamde TED-talks.  https://www.youtube.com/watch?v=X4Qm9cGRub0

3. Niet volmaakt is goed genoeg

Probeer te beseffen dat perfectie niet bestaat – en ook niet wenselijk is. Iedereen heeft tekortkomingen en kleine kantjes en dat is best oké. Wie genoegen neemt met ‘niet volmaakt, maar goed genoeg’ hoeft zich bovendien niet voortdurend in een gespannen en nooit aflatende strijd naar meer en beter te storten.

4. Oefen jezelf in dankbaarheid 

Een goede truc om dat vervelende verlangen naar ‘meer en beter’ het hoofd te bieden is om je gebruikelijke (negatieve) gedachtengang op tijd en stond eens om te keren. In plaats van je te focussen op wat niet goed is en wat jou of je leven doet afwijken van de norm, richt je je beter op die dingen die wél goed lopen. Wie voldoende dankbaar is voor de dingen die hij heeft, leert het leven makkelijker relativeren en kan op die manier ook beter omgaan met tegenslagen of met het leven wanneer het even tegensteekt.

5. Vergelijk jezelf niet met anderen

Ook een gevaarlijke valkuil voor de innerlijke criticus is wanneer we onszelf al te veel met anderen gaan vergelijken. Jezelf vergelijken met mensen om je heen, zorgt automatisch voor verlangens naar datgene wat je niet hebt en dus voor jaloezie. Bovendien is onze Facebook- en Instagram-cultuur er nogal op gericht enkel het beste, het hipste en het tofste uit ons leven naar voren te schuiven, waardoor het al eens lijkt alsof letterlijk iedereen een meer succesvol, interessanter of vervullender leven heeft dan jij. Een val waar we niet hoeven in te trappen, als we de vergelijking met al die andere levens gewoon kunnen loslaten.

6. Wees je bewust van de subjectiviteit van je eigen oordeel 

‘Niets is wat het lijkt’, een boutade die zeker opgaat bij je eigen interpretatie van de wereld. Omdat je interne criticus erop gericht is te voldoen aan de waarden en normen die de omgeving je oplegt, zal hij situaties ook altijd lezen in dat licht. Dingen die afwijken van de norm worden al snel als ‘negatief’, ‘beschamend’ of ‘schandelijk’ bekeken. Belangrijk om jezelf te behoeden voor die vorm van zelfveroordeling is je bewust te worden van je subjectiviteit. Het is niet omdat je van jezelf vindt dat je iets slecht hebt uitgevoerd, dat dat ook een waarheid is of dat je omgeving dat op dezelfde manier bekijkt. Wie de relativiteit van waardeoordelen inziet, zal er ook makkelijker in slagen ze los te laten of ze om te buigen naar een positievere interpretatie.

7. Omarm je eigen kwetsbaarheid 

Durven zien dat je niet perfect bent, is een eerste stap. Die kwetsbaarheid vervolgens omarmen én ermee naar buiten komen, een tweede. Wie zich kwetsbaar durft opstellen en de ander tot in het diepste van zijn ziel durft laten kijken, zal daar ook het meeste waardering voor terug krijgen. “Mensen die met heel hun hart in hun eigen verhaal durven staan en vanuit dat standpunt op anderen durven toestappen, zullen een warm en bezield bestaan voor zichzelf creëren, omdat ook andere mensen daar dan sneller op dezelfde manier op zullen reageren”, zo klinkt het bij Brené Brown.

8. Zelfliefde is geen zelfmedelijden 

Wat milder en vriendelijker zijn voor jezelf, wil overigens niet zeggen dat je medelijden met jezelf moet hebben – integendeel zelfs. Zelfcompassie is net een manier om jezelf op een vriendelijke en liefdevolle manier te motiveren om te gaan voor die dingen die jij belangrijk vindt. Het is een motor om het beste in jezelf naar boven te halen, maar dan op een manier die je eigenwaarde niet onderuit haalt als alles even wat minder goed gaat.